سیستم های اسپرینکلر یکی از مهم‌ ترین و کاربردی ترین ابزارهای کنترل و اطفای آتش سوزی در ساختمان ها و تاسیسات هستند. این سیستم ها با ایجاد یک پوشش آبی بر روی مناطق در معرض خطر آتش‌ سوزی، از گسترش آتش جلوگیری کرده و اجازه نمی دهند آتش به طور کامل شکل بگیرد و در همه جا انتشار یابد.
اسپرینکلرها به طور خودکار و متناسب با شرایط محیطی شروع به پاشش آب می کنند. این قابلیت، آن ها را از سایر سیستم های اطفای حریق متمایز می‌ سازد. در واقع، اسپرینکلرها نقش اساسی در جلوگیری از انتقال آتش به همه نقاط و کاهش خسارات ناشی از آن ایفا می کنند. این سیستم ها، دارای اجزا و قسمت های مختلفی هستند که باعث عملکرد دقیق آن ها می شود. یکی از اجزای مهم اسپرینکلر، مایع درون آن است. سوالی که شاید برای بسیاری از افراد به وجود آید، این است که مایع داخل اسپرینکلر چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی این موضوع بپردازیم.

مایع درون اسپرینکلر و ویژگی‌ های آن‌

سیستم‌های اسپرینکلر از مایعات مختلفی برای پاشش در هنگام آتش سوزی استفاده می کنند. مهم ترین این مایعات عبارتند از:

اصلی ترین مایع داخل اسپرینکلر چیست؟

آب یکی از رایج‌ ترین مایعات مورد استفاده در سیستم‌ های اسپرینکلر است. دلیل این امر، به خاطر ویژگی های منحصر به فرد آب است. اولین و مهم ترین عامل، در دسترس بودن گسترده آب در همه از مناطق است. آب به عنوان یک ماده طبیعی در دسترس، در سراسر جهان یافت می شود که آن را به گزینه ای بسیار مناسب برای استفاده در سیستم‌ های آتش نشانی تبدیل می‌ کند.
دومین عامل مهم، هزینه پایین آب در مقایسه با سایر مایعات قابل استفاده در اسپرینکلرها است. آب در همه جا در دسترس بوده و معمولا هزینه استخراج، تصفیه و توزیع آن به مراتب کمتر از سایر مایعات خاص است. این امر باعث می شود که استفاده از آب به عنوان ماده خاموش کننده، گزینه اقتصادی مناسبی برای مالکان ساختمان ها و سیستم‌ های آتش نشانی تلقی شود.

سومین ویژگی مهم آب، خاصیت خنک کنندگی بالای آن است. آب به طور طبیعی دارای ظرفیت گرمایی بالایی است که به معنای توانایی بالای آن در جذب و انتقال حرارت است. به همین دلیل، آب می تواند به طور موثری حرارت ناشی از آتش سوزی را جذب کرده و خنک نماید. این امر به نوبه خود منجر به کاهش دمای محیط و کاهش احتمال گسترش آتش می شود.

با این حال، استفاده از آب در سیستم‌ های اسپرینکلر ممکن است در برخی موارد محدودیت هایی را نیز به همراه داشته باشد. یکی از این محدودیت ها، احتمال یخ زدگی آب در مناطق سردسیر است. در این مناطق، اگر دمای محیط به زیر صفر درجه سانتی‌ گراد برسد، آب داخل لوله‌ ها و سر اسپرینکلرها ممکن است منجمد شود. این موضوع می تواند باعث بروز مشکلاتی مانند انسداد لوله ها، عدم عملکرد صحیح اسپرینکلرها و در نهایت عدم کارایی مطلوب سیستم در هنگام وقوع آتش سوزی شود.

برای مقابله با این چالش، راهکارهایی مانند استفاده از اسپرینکلرهای خود تخلیه کننده، استفاده از سیستم های گرمایشی برای لوله‌ ها و استفاده از مایعات ضد یخ به جای آب وجود دارد. هر یک از این راهکارها مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید در انتخاب گزینه مناسب مورد توجه قرار گیرد.

استفاده از فوم

فوم های آتش نشانی ترکیبات شیمیایی مختلفی هستند که به منظور مهار و خاموش کردن آتش سوزی‌ ها مورد استفاده قرار می گیرند. این فوم‌ ها نه تنها در آتش نشانی بلکه در سایر صنایع نیز کاربرد گسترده ای دارند.
یکی از کاربردهای مهم فوم‌ های آتش نشانی، استفاده از آن ها در سیستم های اسپرینکلر است. زمانی که آتش سوزی رخ می دهد، سیستم اسپرینکلر این فوم را بر روی مواد قابل اشتعال می پاشد. این فوم با ایجاد یک لایه محافظ، از گسترش آتش جلوگیری می کند و مانع رسیدن اکسیژن به سوخت می شود.

علاوه بر این، فوم‌ های مخصوصی نیز وجود دارند که قابلیت خاموش‌ کنندگی مواد نفتی و هیدروکربن های مشابه را دارند. این فوم‌ ها با پوشش دادن سطح مواد قابل اشتعال، مانع ورود اکسیژن به آن ها شده و باعث خاموش شدن آتش می شوند. این امر به ویژه در صنایع نفت و گاز و پالایشگاه‌ ها بسیار کاربردی و مهم است.

فوم‌ های آتش نشانی در بخش‌ های دیگری مانند حمل و نقل، نیروگاه ها، انبارها و غیره نیز استفاده می شوند. این فوم ها به دلیل خواص ویژه ای که دارند، همواره به عنوان یک راهکار موثر در مهار و کنترل آتش سوزی ها مورد استفاده قرار می گیرند.

یکی دیگر از مایع های داخل اسپرینکلر استفاده از پودر شیمیایی

در برخی موارد، به جای استفاده از آب یا مواد شیمیایی مایع در سیستم‌ های اطفای حریق، از پودرهای شیمیایی خاص در اسپرینکلرها استفاده می شود. این پودرها با ویژگی های خاص خود، توانایی بالایی در کنترل و خاموش کردن آتش سوزی دارند.
پودرهای شیمیایی اسپرینکلر، اغلب دارای خاصیت بی‌ هوازی هستند. به این معنی که در محیط‌ های بدون اکسیژن نیز قادر به انجام واکنش های شیمیایی لازم برای خاموش کردن آتش هستند. این ویژگی، امکان گسترش آتش را کاهش داده و در نتیجه، اثربخشی این پودرها در مهار حریق را افزایش می دهد.

استفاده از پودرهای شیمیایی اسپرینکلر، در محیط های خاص مانند مخازن سوخت یا انبارهای مواد شیمیایی کاربرد دارد. در این محیط‌ ها، احتمال بروز آتش سوزی های شدید و گسترده وجود داشته و پودرها می توانند نقش موثری در کنترل و خاموش کردن آتش سوزی‌ ایفا کنند.

هر یک از این مایعات ویژگی‌ های منحصر به فردی دارند که بر اساس شرایط محیطی و نوع آتش‌ سوزی مورد استفاده قرار می‌ گیرند. برای مثال، آب برای آتش‌ سوزی های عادی، فوم برای آتش های نفتی و پودر برای آتش های شیمیایی بهتر جواب می‌ دهند.

جمع بندی

سیستم های اسپرینکلر نقش بسیار مهمی در کنترل و اطفای آتش سوزی‌ ها ایفا می کنند. این سیستم ها با پاشیدن مایعات مختلف مانند آب، فوم و پودر شیمیایی بر روی نواحی در معرض خطر، از گسترش آتش جلوگیری کرده و اجازه نمی دهند که آتش به طور کامل شکل بگیرد. هر یک از این مایعات با توجه به ویژگی‌ های خاص خود در شرایط متفاوت مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی، اسپرینکلرها ابزاری کارآمد و ضروری در سیستم های ایمنی ساختمان ها و تاسیسات به شمار می روند.