قوس الکتریکی ناشی از برق یکی از حوادث جدی و خطرناک در هنگام کار می باشد و سالانه چندین هزار سانحه به همین دلیل پیش می آید که تعدادی از آن ها به مرگ می انجامد. قوس الکتریکی زمانی رخ می دهد که یک تخلیه انرژی الکتریکی در هوا به دلیل یک خطا در مدار الکتریکی ایجاد شود. این امر موجب افزایش سریع دما و فشار بین دو رسانای الکتریکی می شود، که معمولا منجر به یک انفجار به نام قوس انفجار می شود. یک حادثه قوس الکتریکی ممکن است ناچیز و بی اهمیت باشد ولی حوادثی که در آن قوس انفجار به شکلی شدید رخ دهد می تواند ایمنی فرد را به خطر انداخته و بسیار خطرناک باشد، به طوری که ممکن است آسیب های جانی و مالی به تجهیزات و افراد در محل کار بزند.
اینگونه انفجار ها معمولا بدون هیچ گونه پیش آگهی رخ می دهد و منجر به تخریب کامل تجهیزات الکتریکی به همراه آسیب های شدید یا حتی مرگ در فاصله نزدیک به قوس انفجار شود. پوشیدن تجهیزات ایمنی فردی نظیر دستکش ایمنی و آگاهی از نحوه کار با وسایل الکتریکی و قوس انفجار از جمله ضروریات هنگام کار می باشد. به خصوص وقتی که شما در محلی کار می کنید که در معرض ایجاد قوس الکتریکی و قوس انفجار می باشید. ما در این متن تعریفی واضح از آنچه شما می بایست در مورد قوس الکتریکی بدانید به شما می دهیم.
چه میزان انرژی در یک قوس الکتریکی وجود دارد؟
از آنجا که قوس الکتریکی یکی از خطرات حین کار می باشد پس می بایست در مورد آن اطلاعاتی کافی به دست آورید تا بدانید با چه چیزی روبرو هستید. انرژی بسیار زیادی در یک قوس الکتریکی به شکل نور و تشعشع حرارتی آزاد می شود که دمای آن می تواند تا حدود 20000 درجه سلسیوس در پایانه های قوس الکتریکی برسد. به منظور آنکه از میزان انرژی عظیم این پدیده اطلاع یابید چند مثال برای شما می زنیم:
قوس های الکتریکی با ولتاژ بالا می توانند منجر به قوس انفجار شود که به طوری آنی دمای فلزات رسانا و اشیای اطراف آن ها را شدیدا بالا می برد و حتی تا دمای تبخیر نیز می رساند که این امر موجب تشکیل یک گلوله ی حرارتی انفجاری با دمای فوق العاده بالا، موج فشار و کشیده شدن پلاسما به سمت بیرون به همراه نیرویی خارق العاده می شود.
قوس انفجار الکتریکی می تواند برای تجهیزات و انسان بسیار مخرب باشد
توصیه های سازمان های استاندارد و ایمنی کار در مورد قوس الکتریکی چیست؟
سازمان های ایمنی کار و استاندارد معروف در جهان از کارفرمایان می خواهد تا کارمندان و کارگران را در برابر خطرات الکتریکی و برقی محافظت کند. این خطرات شامل قوس الکتریکی می شود و بر این اساس این استاندارد ها از افراد می خواهند که از سر تا نوک پای خود را به وسیله تجهیزات ایمنی کار بپوشانند و از خود در این زمینه محافظت کنند. این تجهیزات ایمنی شامل: کلاه ایمنی کار، یلد های صورت، تجهیزات ایمنی مقاوم در برابر شعله و آتش گرفتن و تجهیزات ایمنی دست و گوش می شوند.
به منظور رسیدن به استاندارد های اجرای این ضروریات کارمندان و کارگران می بایست به بند های ایمنی قانون NFPA70E مراجعه کنند تا به طور کامل با این باید ها و نباید ها آشنا شوند و در آنجا بتوانند به اطلاعاتی با جزئیاتی بالا در مورد حفاظت کارگران در برابر قوس های الکتریکی دست یابند.
انواع قوس الکتریکی – دستکش ایمنی مخصوص قوس الکتریکی
دستکش ها از جمله تجهیزات ایمنی شخصی مهم به روی کارگرانی که با برق سر و کار دارند می باشد و می بایست دارای قدرت بالایی در عایق بودن فیزیکی و الکتریکی باشند و همچنین انعطاف و دوام لازم برای کاهش دادن اثرات قوس الکتریکی داشته باشند. در کل دو نوع دستکش ایمنی در برابر قوس الکتریکی وجود دارد:
1. دستکش ایمنی لاستیکی
این دستکش از لاستیک درست شده است و به طور سنتی در هنگام کار در شرایط ایجاد حوادثی نظیر قوس الکتریکی استفاده می شود. این دستکش ها ممکن است کمی حجیم باشند. بر اساس استاندارد NFPA70E و CSAZ472 تمامی انواع کار ها که در معرض شوک برقی بالاتر از 50 ولت باشند نیازمند دستکش های ایمنی در محیط کار می باشند.
2. دستکش ایمنی غیر لاستیکی
این دستکش ها معمولا یا از چرم و یا از مواد پوشاننده ای که ضد شعله و آتش می باشند ( ماند آرامید، چرم، پشم شیشه و نایلون پوشش دار) درست شده است یا به وسیله موادی مانند پیروواتیکس، پروبن یا ایندورا اصلاح می شود. این دستکش ایمنی معمولا خاصیت عایق و ضد برق بودن را با انعطاف پذیری، استحکام و دوام پیوند می زند.
به منظور انتخاب بهترین دستکش ایمنی که از جمله تجهیزات ایمنی مهم در حین کار به شمار می روند، شما می بایست تفاوت میان درجات قوس های الکتریکی را بشناسید. این درجات بر اساس استاندارد های طبقه بندی خطرات شغلی و مقادیر حفاظت در برابر حرارت قوس الکتریکی طبقه بندی می شود. طبقه بندی خطرات شغلی (Hazard Risk Category) یا به اختصار HRC، استاندارد های ایمنی خاصی را دارا می باشد که برای شما مقادیر حداقلی حفاظت به وسیله تجهیزات حفاظت شخصی کارگر را تعیین می کند. این طبقه بندی بر اساس میزان تماس کارگر با خطرات صورت می گیرد و از 0 تا 4 می باشد ، به نوعی که عدد 4 بالاترین خطر را شامل می شود و به آن ” میزان حفاظت گرمایی قوس ” یا Arc Thermal Protective Value می گویند که به اختصار به ATPV معروف است. در واقع ATPV انرژی مورد نیاز در یک سانحه برای ایجاد یک سوختگی درجه 2 می باشد ( این عدد بر اساس کالری بر هر سانتی متر مربع (cal/cm2) اندازه گیری می شود.
استاندارد ASTM F1506 استانداردی است که HRC یا طبقه بندی خطرات شغلی را برای یک دستکش ایمنی کار را تعیین می کند و استاندارد ASTM F2675 استانداردی است که ATPV را تعیین می کند. NFPA 70E نیز به استاندارد ASTM F2675 که در مورد تست کردن دستکش های ایمنی کار برای قوس الکتریکی نیز اشاره داشته است و این نوع از تجهیزات ایمنی را مورد بررسی قرار می دهد ، به علاوه استاندارد OSHA 1910.269 نیز درباره محافظت از کارگران و کارکنان در برابر آتش و قوس الکتریکی صحبت کرده است.
ایمنی در برابر قوس الکتریکی به وسیله تجهیزات ایمنی
محافظت از کارگران در برابر قوس الکتریکی از تایید وجود خطرات قوس الکتریکی در محل کار و ارزیابی میزان بزرگی این خطرات شروع می شود، پس از آن توسعه برنامه های مربوط به خطرات قوس الکتریکی ( که تجهیزات ایمنی شخصی در کار نیز جزئی از آن می باشد) می بایست در دستور کار قرار گیرد. همچنین شما می توانید یک قدم فراتر رفته و با تولید کنندگان و تهیه کنندگان تجهیزات یک مشارکت سازنده را آغاز کنید و آن ها با نوآوری و پیشنهاد تکنولوژی های ایمن تر شما را در ساختن محیطی امن تر برای کارکنان یاری کنند. به یاد داشته باشید که تجهیزات ایمنی شخصی می بایست آخرین حلقه دفاعی در برابر آسیب ها باشند و نباید جایگزین دستورالعمل های ایمنی شوند.
دستکش ایمنی ضد قوس الکتریکی
انواع دستکش های ایمنی خاصی به منظور از جلوگیری از آسیب ناشی از قوس الکتریکی به دست ها تولید شده است که هر کدام از آن ها استاندارد های خاصی را پوشش می دهند که در اینجا برخی از آن ها ذکر می شوند:
دستکش ایمنی Chrome SLT 4060
این دستکش بر اساس استاندارد HRC ATPV:23.6 cal/cm2 ساخته شده است .
از مشخصات این نوع دستکش می توان به این موارد اشاره کرد:
- تست شدن بر اساس استاندارد EN407 در مقابل حرارت تماسی سطح 2 و قطرات بزرگ فلزات مذاب سطح 1
- سطح پشتی این دستکش ایمنی محافظت در برابر ضربات را مطابق استانداردANSI/ISEA 138 سطح 2 به ارمغان می آورد.
- سراسر دستکش و در تمامی زوایای آن در برابر بریدگی مطابق استاندارد ANSI/ISEA سطح 5 حفاظت دارد.
- در بخش کف دست از چرم بز استفاده شده است که بدین ترتیب باعث ایجاد راحتی در هنگام کار می گردد.
- این دستکش ایمنی ضد قوس الکتریکی در حالت خشک و کمی چرب و روغنی نیز چسبندگی مناسبی دارد.
- شکل و طراحی این دستکش ایمنی ضد قوس الکتریکی موجب چالاکی بالا برای کارگر می شود.
دستکش ایمنی Chrome SLT 4061
این دستکش بر اساس استاندارد HRC ATPV : 46 cal/cm2 برای عملکرد در سطح 4 ساخته و طراحی شده است.
از مشخصات این دستکش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این دستکش بر اساس استاندارد EN407 به منظور حفاظت در برابر سوختگی در سطح 4، حرارت تماسی سطح 2، حرارت رسانای سطح 2، حرارت تابشی سطح 2، قطرات کوچک فلزات مذاب سطح 4 و قطرات بزرگ فلزات مذاب سطح 1 تست شده است.
- دور تا دور این دستکش در تمامی زوایا بر اساس استاندارد ANSI/ISEA سطح A5 در برابر بریدگی مقاوم است.
- بخش سر آستین آن به پوشیدن و در آوردن سریع آن در بین فعالیت های کاری کمک می کند.
- در بخش کف دست از چرم بز استفاده شده است که بدین ترتیب باعث ایجاد راحتی در هنگام کار می گردد.
دستکش ایمنی Chrome SLT 4062
این دستکش بر اساس استاندارد HRC ATPV : 46 cal/cm2 برای عملکرد در سطح 4 ساخته و طراحی شده است.
از مشخصات این دستکش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این دستکش بر اساس استاندارد EN407 به منظور حفاظت در برابر سوختگی در سطح 4، حرارت تماسی سطح 2، حرارت رسانای سطح 2، حرارت تابشی سطح 2، قطرات کوچک فلزات مذاب سطح 4 و قطرات بزرگ فلزات مذاب سطح 1 تست شده است.
- دور تا دور این دستکش در تمامی زوایا بر اساس استاندارد ANSI/ISEA سطح A5 در برابر بریدگی مقاوم است.
- بخش سر آستین اضافه شده آن باعث سهولت هر چه بیشتر بیرون آوردن و به دست کردن این دستکش ایمنی خواهد شد.
- در بخش کف دست از چرم بز استفاده شده است که بدین ترتیب باعث ایجاد راحتی در هنگام کار می گردد.